بارداری پوچ+همه چیز درباره علائم اولیه تا مراقبت های بعد از آن

بارداری پوچ یا همان Blighted Ovum یکی از شرایطی است که در آن تخمک بارور شده به دیواره رحم می چسبد، اما به دلایلی جنین شکل نمی گیرد یا رشد نمی کند و در نتیجه ساک بارداری خالی باقی می ماند. این وضعیت می تواند برای بسیاری از خانم ها بسیار نگران کننده و ناراحت کننده باشد. زیرا علائم اولیه بارداری همچون تهوع، تأخیر در عادت ماهانه و حتی مثبت شدن تست بارداری وجود دارد اما جنینی تشکیل نمی شود. در واقع  درک همه چیز درباره بارداری پوچ (Blighted Ovum) برای بانوانی که قصد بارداری دارند اهمیت زیادی دارد.

از جمله دلایل بروز این مشکل می توان به اختلالات ژنتیکی، کیفیت پایین اسپرم یا تخمک و عوامل محیطی اشاره کرد. اگرچه بارداری پوچ اغلب به صورت خود به خود با خونریزی و دفع ساک بارداری پایان می یابد اما در برخی موارد نیاز به مداخله پزشکی وجود دارد. بنابراین توصیه می شود در صورت مواجهه با چنین شرایطی برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب به بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در تهران مراجعه کنید تا هم علت اصلی مشخص شود و هم برای بارداری های بعدی بهترین راهکارها ارائه گردد.

دلایل بارداری پوچ

بارداری پوچ یکی از مشکلات رایج در اوایل بارداری است که در آن ساک بارداری تشکیل می شود اما جنین رشد نمی کند و در نهایت منجر به سقط می گردد. شناخت دلایل بارداری پوچ می تواند به زوج هایی که قصد بچه دار شدن دارند کمک کند تا از بروز دوباره آن پیشگیری کنند یا حداقل با آگاهی بیشتری شرایط را مدیریت نمایند.

این مشکل معمولاً به علت اختلالات کروموزومی و ژنتیکی رخ می دهد اما عوامل دیگری همچون وضعیت سلامتی مادر، شرایط محیطی، مشکلات مربوط به اسپرم یا تخمک و حتی سبک زندگی ناسالم نیز در ایجاد آن نقش دارند. در ادامه به بررسی مهم ترین دلایل بروز این مشکل و مراجعه به بهترین کلینیک زنان و زایمان در تهران می پردازیم.

اختلالات کروموزومی و ژنتیکی

یکی از اصلی ترین علل بارداری پوچ وجود مشکلات ژنتیکی و کروموزومی در جنین است. هنگامی که تقسیم سلولی در مراحل اولیه بارداری به درستی انجام نشود جنین توانایی ادامه رشد را از دست می دهد. این وضعیت اغلب به طور تصادفی رخ می دهد و به معنای وجود مشکل دائمی در والدین نیست اما در برخی موارد ممکن است یکی از والدین حامل یک ناهنجاری ژنتیکی باشد که باعث اختلال در تشکیل جنین می شود.

کیفیت پایین تخمک

تخمک ضعیف یا تخمکی که از نظر کیفیت و سلامت دچار مشکل است می تواند دلیل دیگری برای بارداری پوچ باشد. زنان با افزایش سن به خصوص بعد از ۳۵ سالگی بیشتر در معرض کاهش کیفیت تخمک قرار می گیرند و احتمال بروز مشکلاتی از جمله بارداری پوچ در آنها بیشتر می شود. همچنین تغذیه نامناسب، بیماری های تخمدان و مشکلات هورمونی می توانند بر کیفیت تخمک اثر منفی بگذارند.

مشکلات اسپرم

سلامت اسپرم در باروری نقشی حیاتی دارد و هرگونه آسیب یا اختلال در اسپرم می تواند روند تشکیل جنین سالم را مختل کند. اسپرم هایی که از نظر ژنتیکی معیوب هستند یا تحرک و قدرت کافی برای بارور کردن تخمک ندارند می توانند موجب ایجاد بارداری پوچ شوند. عواملی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، استرس شدید و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر همگی می توانند بر سلامت اسپرم اثر بگذارند.

عوامل محیطی و سبک زندگی ناسالم

زندگی در محیط های آلوده به مواد شیمیایی یا سموم استفاده از مواد مخدر و دخانیات، مصرف بیش از حد الکل و حتی رژیم غذایی ناسالم از جمله دلایلی هستند که می توانند احتمال بروز بارداری پوچ را افزایش دهند. علاوه بر این کمبود برخی مواد مغذی ضروری مانند اسید فولیک و ویتامین های گروه B نیز در این روند نقش دارند.

بیماری ها و مشکلات سلامتی مادر

برخی بیماری های زمینه ای مانند مشکلات هورمونی، اختلالات تیروئید، دیابت کنترل نشده، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و عفونت های رحمی می توانند در ایجاد بارداری پوچ دخیل باشند. این بیماری ها نه تنها بر کیفیت تخمک تأثیر می گذارند بلکه شرایط نامناسبی را برای رشد جنین در رحم ایجاد می کنند.

سن مادر

افزایش سن یکی از عوامل مهم در بروز بارداری پوچ است. زنانی که در سنین بالای ۳۵ سال باردار می شوند بیشتر در معرض اختلالات کروموزومی و ژنتیکی هستند که همین امر می تواند مانع رشد صحیح جنین شود. هرچه سن بالاتر برود ریسک بروز بارداری پوچ بیشتر خواهد بود.

مصرف داروهای خاص یا قرار گرفتن در معرض اشعه

استفاده از برخی داروهای خاص بدون مشورت پزشک یا قرار گرفتن در معرض اشعه های مضر مانند پرتوهای پزشکی در اوایل بارداری می تواند احتمال بروز بارداری پوچ را افزایش دهد. این موارد بر فرآیند تقسیم سلولی جنین اثر منفی گذاشته و از رشد طبیعی آن جلوگیری می کنند.

علائم بارداری پوچ

بارداری پوچ یکی از تجربه های دشوار در اوایل بارداری است که بسیاری از زنان بدون آگاهی قبلی با آن مواجه می شوند. این نوع بارداری در ابتدا ممکن است شبیه یک بارداری طبیعی به نظر برسد زیرا ساک بارداری در رحم تشکیل می شود و حتی برخی از نشانه های اولیه بارداری مانند تهوع و تأخیر در عادت ماهانه بروز پیدا می کنند.

اما با گذشت زمان نشانه هایی ظاهر می شوند که نشان می دهد جنینی در ساک بارداری وجود ندارد و بارداری پوچ است. شناخت علائم بارداری پوچ می تواند به زنان کمک کند تا سریع تر به پزشک مراجعه کرده و از بروز عوارض احتمالی پیشگیری کنند در ادامه به بررسی مهم ترین علائم این وضعیت می پردازیم.

تأخیر در قاعدگی و تست بارداری مثبت

یکی از اولین علائمی که زنان با آن روبه رو می شوند تأخیر در قاعدگی و مثبت شدن تست بارداری است. در واقع سطح هورمون hCG در بدن بالا می رود و همین امر باعث مثبت شدن تست می شود در حالی که جنینی در کار نیست. این وضعیت می تواند برای مادر گیج کننده باشد زیرا تصور می کند بارداری طبیعی دارد.

تهوع و علائم شبیه بارداری طبیعی

زنان مبتلا به بارداری پوچ در هفته های اول ممکن است تهوع صبحگاهی، حساسیت پستان ها و خستگی را تجربه کنند. این علائم به دلیل ترشح هورمون های بارداری بروز می کنند اما پس از مدتی ممکن است شدت آن ها کاهش یابد یا به طور ناگهانی قطع شوند که این خود می تواند نشانه ای هشداردهنده باشد.

خونریزی یا لکه بینی

یکی از شایع ترین علائم بارداری پوچ خونریزی یا لکه بینی در هفته های اولیه است. این خونریزی می تواند به صورت خفیف یا شدید بروز کند و اغلب نشانه ای است از اینکه بدن در حال دفع ساک بارداری خالی است. اگر خونریزی همراه با درد باشد احتمال بارداری پوچ بیشتر تقویت می شود.

درد و گرفتگی شکم

گرفتگی های شکمی و درد در ناحیه پایین شکم از دیگر نشانه های رایج بارداری پوچ هستند. این درد ها معمولاً مشابه درد های قاعدگی هستند اما ممکن است شدت بیشتری داشته باشند. علت آن تلاش رحم برای دفع بافت های غیرطبیعی است.

کاهش یا توقف علائم بارداری

زنی که بارداری پوچ دارد ممکن است ابتدا علائم شبیه بارداری طبیعی را تجربه کند اما پس از مدتی این علائم کاهش یابند یا به طور کامل از بین بروند. قطع ناگهانی تهوع، حساسیت پستان ها یا خستگی می تواند نشانه ای از توقف رشد جنین و بارداری پوچ باشد.

سطح غیرطبیعی هورمون hCG

در بارداری پوچ هورمون hCG که نشانه اصلی بارداری است ممکن است در ابتدا افزایش یابد اما پس از مدتی کاهش پیدا کند یا به کندی رشد کند. بررسی سطح این هورمون در آزمایش خون یکی از روش های مهم تشخیص این نوع بارداری است.

عدم مشاهده جنین در سونوگرافی

یکی از قطعی ترین نشانه های بارداری پوچ مشاهده نشدن جنین در سونوگرافی است. در این حالت پزشک تنها ساک بارداری خالی را می بیند و جنینی داخل آن وجود ندارد. این تشخیص معمولاً در هفته های ۷ تا ۹ بارداری امکان پذیر است.

بزرگ نشدن رحم متناسب با سن بارداری

در بارداری طبیعی رحم به تدریج بزرگ می شود و پزشک می تواند با معاینه یا سونوگرافی تغییرات آن را تشخیص دهد. اما در بارداری پوچ رشد رحم متوقف می شود یا کوچک تر از حد انتظار است که این مسئله نشان دهنده نبود جنین است.

احساس ضعف و خستگی بیش از حد

برخی از زنان دچار ضعف، سرگیجه و خستگی غیرمعمول می شوند که ناشی از تغییرات هورمونی و گاهی خونریزی داخلی یا دفع بافت های رحمی است. این علامت معمولاً همراه با سایر نشانه ها دیده می شود و می تواند زنگ خطری برای بارداری پوچ باشد.

تغییرات غیرطبیعی در ترشحات واژن

برخی از زنان در بارداری پوچ متوجه تغییر در رنگ و بافت ترشحات واژن می شوند. این ترشحات ممکن است قهوه ای یا صورتی رنگ باشند و بوی متفاوتی نسبت به حالت عادی داشته باشند. گاهی همراه با بافت های ریز دفع شده از رحم هستند که می تواند نشانه تخلیه ساک بارداری باشد.

حساسیت کمتر یا ناپدید شدن تغییرات پستان ها

در بارداری طبیعی پستان ها به دلیل تغییرات هورمونی حساس، متورم یا دردناک می شوند. اما در بارداری پوچ پس از مدتی این تغییرات کاهش یافته یا کاملاً ناپدید می شوند. این موضوع به دلیل افت سطح هورمون ها در بدن است و می تواند یکی از نشانه های هشداردهنده باشد.

کاهش ناگهانی وزن یا اشتها

برخی زنان با بروز بارداری پوچ به طور ناگهانی کاهش وزن پیدا می کنند یا اشتهایشان کم می شود. این مسئله معمولاً پس از افت هورمون ها اتفاق می افتد و برخلاف بارداری سالم که معمولاً با افزایش اشتها همراه است می تواند نشانه ای غیرطبیعی باشد.

مشاهده بافت یا لخته در خونریزی

یکی از علائم بارداری پوچ که معمولاً نگران کننده است دفع لخته های بزرگ یا بافت های غیرطبیعی همراه با خونریزی است. این حالت نشان می دهد که رحم در حال تخلیه ساک بارداری است. مشاهده چنین بافت هایی باید جدی گرفته شود و نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.

نبود علائم حرکتی یا ضربان قلب جنین

در هفته های میانی بارداری طبیعی پزشک با سونوگرافی یا دستگاه های تخصصی می تواند ضربان قلب جنین را تشخیص دهد. در بارداری پوچ حتی پس از گذشت زمان کافی هیچ ضربان قلب یا حرکتی مشاهده نمی شود که این موضوع یکی از قطعی ترین نشانه هاست.

روش های درمان بارداری پوچ

درمان بارداری پوچ بستگی به شدت وضعیت و زمان تشخیص آن دارد و هدف اصلی این است که بافت های باقی مانده از رحم به طور کامل تخلیه شوند تا خطر عفونت یا خونریزی شدید کاهش یابد. روش های درمانی مختلفی وجود دارند که هر کدام مزایا و شرایط خاص خود را دارند. در ادامه مهم ترین روش های درمان بارداری پوچ را بررسی می کنیم.

انتظار طبیعی و خود به خودی

در برخی موارد بدن زن به طور طبیعی و خودبه خودی ساک بارداری خالی را دفع می کند. این روش معمولاً برای زنانی مناسب است که خونریزی شدید ندارند و وضعیت سلامتی شان پایدار است. پزشک در این حالت توصیه می کند که با مشاهده علائم طبیعی مانند خونریزی و گرفتگی خفیف صبر کنید و چند هفته بعد با سونوگرافی بررسی مجدد انجام شود تا مطمئن شوند رحم کاملاً تخلیه شده است.

درمان دارویی

پزشک می تواند از داروهایی برای تحریک انقباضات رحم و تخلیه بافت های باقی مانده استفاده کند. این داروها معمولاً به صورت خوراکی یا واژینال تجویز می شوند و باعث می شوند ساک بارداری خالی سریع تر دفع شود. درمان دارویی مناسب برای زنانی است که می خواهند از جراحی اجتناب کنند یا شرایط جسمانی آن ها اجازه انجام عمل جراحی را نمی دهد.

کورتاژ یا ساکشن رحمی

یکی از روش های رایج درمان بارداری پوچ انجام کورتاژ یا ساکشن رحمی است. در این روش با ابزار پزشکی بافت های باقی مانده از رحم خارج می شوند. این روش سریع و مؤثر است و خطر خونریزی و عفونت را کاهش می دهد. کورتاژ معمولاً در شرایطی توصیه می شود که خونریزی شدید باشد، بافت ها به طور کامل دفع نشده باشند یا بیمار ترجیح دهد سریعاً رحم تخلیه شود.

مراقبت های بعد از درمان

پس از هر نوع درمان لازم است مراقبت های خاصی انجام شود. پزشک معمولاً توصیه می کند که بیمار چند هفته استراحت نسبی داشته باشد، از فعالیت های سنگین پرهیز کند و برای جلوگیری از عفونت از داروهای تجویز شده استفاده نماید. همچنین یک سونوگرافی پیگیری برای اطمینان از تخلیه کامل رحم انجام می شود.

مشاوره و حمایت روانی

با توجه به اینکه بارداری پوچ تجربه ای احساسی و روانی دشوار است مشاوره با روانشناس یا گروه های حمایت از زنان می تواند به کاهش استرس و افسردگی ناشی از این تجربه کمک کند. حمایت روانی به خصوص برای زنانی که قصد بارداری مجدد دارند اهمیت زیادی دارد.

پیشگیری و بررسی علل بروز مجدد

بعد از درمان بارداری پوچ پزشک ممکن است آزمایش هایی برای بررسی مشکلات ژنتیکی، هورمونی یا دیگر عوامل انجام دهد تا از بروز دوباره آن جلوگیری شود. اصلاح سبک زندگی، بهبود تغذیه، کنترل بیماری های زمینه ای و بررسی سلامت اسپرم و تخمک می تواند شانس بارداری موفق بعدی را افزایش دهد.