⭐پیشگیری از پوسیدگی دندان در دوران بارداری+نکات و مراقبت های ضروری

دوران بارداری یکی از مهم ترین و حساس ترین دوره های زندگی هر خانم است که در آن نه تنها سلامت عمومی بدن بلکه سلامت دهان و دندان نیز اهمیت ویژه ای پیدا می کند. تغییرات هورمونی، تغذیه ای و حتی سبک زندگی در این دوران می تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند التهاب لثه یا پوسیدگی دندان شود و به همین دلیل بسیاری از خانم ها با این پرسش مهم مواجه می شوند که چگونه از پوسیدگی دندان در دوران بارداری جلوگیری کنیم؟

در این مرحله آگاهی و توجه به مراقبت های دهانی نقش کلیدی دارد اما باید توجه داشت که این اقدامات تنها بخشی از یک فرآیند کلی در حفظ سلامت مادر و جنین است. همچنین توصیه می شود برای هماهنگ سازی مراقبت های دهان و دندان با سایر جنبه های بارداری حتماً به بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در تهران مراجعه کنید تا راهکارهای درست و اصولی متناسب با شرایط فردی را  دریافت کنید.

دلایل پوسیدگی دندان در دوران بارداری

دوران بارداری با تغییرات گسترده ای در بدن زنان همراه است که بسیاری از این تغییرات می توانند زمینه ساز بروز مشکلاتی برای سلامت دهان و دندان شوند. یکی از مشکلات رایج در این دوره افزایش احتمال پوسیدگی دندان است که به عوامل گوناگونی مرتبط می شود. این عوامل حاصل ترکیبی از تغییرات هورمونی، تغذیه ای و حتی تغییرات رفتاری هستند که در مجموع می توانند محیط دهان را مستعد ایجاد پوسیدگی کنند. شناخت دلایل پوسیدگی دندان در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد زیرا آگاهی از این دلایل به مادر کمک می کند تا متوجه ارتباط میان شرایط خاص دوران بارداری و سلامت دندان های خود شود. در ادامه به بررسی مهم ترین عوامل موثر بر پوسیدگی دندان در این دوره می پردازیم.

تغییرات هورمونی

یکی از اصلی ترین دلایل پوسیدگی دندان در دوران بارداری تغییرات هورمونی است. افزایش سطح هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون در این دوره می تواند موجب حساسیت بیشتر لثه ها و افزایش احتمال التهاب و خونریزی شود. این وضعیت محیط مناسبی برای رشد باکتری ها فراهم می آورد و در نهایت احتمال ایجاد پوسیدگی را بالا می برد.به کلینیک فوق تخصص زنان در تهران مراجعه کنید.

افزایش اسیدیته دهان

در دوران بارداری بسیاری از زنان دچار تهوع و استفراغ مکرر می شوند. این حالت باعث ورود مکرر اسید معده به دهان شده و به مرور زمان مینای دندان را تضعیف می کند. افزایش سطح اسید در دهان باعث از بین رفتن لایه محافظ دندان ها می شود و به همین دلیل پوسیدگی با سرعت بیشتری رخ می دهد.

تغییر الگوی تغذیه

میل بیشتر به مصرف تنقلات شیرین، میان وعده های متعدد و مواد غذایی پرکالری یکی دیگر از دلایل پوسیدگی در این دوره است. این تغییرات غذایی باعث افزایش تماس دندان ها با قند و کربوهیدرات می شود که به عنوان خوراک اصلی باکتری های مضر دهان شناخته می شوند. در نتیجه شرایط برای ایجاد پوسیدگی فراهم تر می گردد.

خشکی دهان

خشکی دهان که در اثر تغییرات هورمونی و مصرف برخی مکمل های بارداری ایجاد می شود نیز می تواند عاملی جدی در بروز پوسیدگی باشد. کاهش ترشح بزاق باعث می شود عمل شست وشوی طبیعی دهان مختل گردد و محیط دهان مستعد تجمع باکتری ها شود. این وضعیت به مرور زمان پوسید گی دندان ها را تشدید می کند.

افزایش حساسیت لثه ها

در دوران بارداری لثه ها به طور قابل توجهی حساس تر می شوند و حتی در اثر مسواک زدن معمولی هم احتمال خونریزی وجود دارد. همین حساسیت می تواند باعث شود برخی افراد از مراقبت های روزمره دهان و دندان غافل شوند. این موضوع در نهایت منجر به تجمع پلاک های میکروبی و افزایش خطر پوسیدگی خواهد شد.

ضعف سیستم ایمنی بدن

یکی دیگر از عوامل مهم تغییر در سیستم ایمنی بدن مادر است. بدن در این دوران به طور طبیعی برای جلوگیری از دفع جنین سیستم ایمنی را تا حدی سرکوب می کند. این وضعیت باعث می شود بدن توان کمتری در مقابله با عفونت ها و باکتری های دهان داشته باشد و به همین دلیل پوسیدگی دندان ها سریع تر پیشرفت کند.

افزایش نیاز به کلسیم

نیاز بیشتر بدن به کلسیم در دوران بارداری در صورت تأمین نشدن کافی از طریق تغذیه می تواند موجب کاهش استحکام دندان ها و مستعد شدن آن ها به پوسیدگی شود. در این شرایط دندان ها مقاومت کمتری در برابر عوامل آسیب زا خواهند داشت.

خستگی و تغییر سبک زندگی

بسیاری از زنان باردار به دلیل خستگی مداوم و تغییرات جسمانی ممکن است توجه کمتری به مراقبت های بهداشتی روزانه داشته باشند. همین موضوع زمانی که با سایر عوامل ذکر شده ترکیب می شود خطر پوسیدگی دندان ها را در این دوران افزایش می دهد.

تغییر در عادات غذایی شبانه

بسیاری از زنان باردار به دلیل تغییرات متابولیسم و احساس گرسنگی مداوم به ویژه در طول شب عادت به مصرف میان وعده پیدا می کنند. خوردن خوراکی در ساعات پایانی شب بدون تمایل به شست وشوی دهان و دندان فرصت مناسبی برای رشد باکتری ها و ایجاد پوسیدگی فراهم می کند. این تغییر رفتاری به ویژه زمانی که خوراکی ها شامل کربوهیدرات و قند باشند عاملی مهم در افزایش پوسیدگی محسوب می شود.

افزایش تجمع پلاک میکروبی

در دوران بارداری به علت تغییرات هورمونی و افزایش حساسیت لثه ها شرایط دهان برای رشد و تجمع پلاک های میکروبی فراهم تر است. پلاک ها به سرعت روی سطح دندان تشکیل می شوند و اگر پاک نشوند به مرور به پوسیدگی و حتی بیماری های لثه منجر خواهند شد. این تجمع یکی از مهم ترین دلایل ضعف بهداشت دهان در این دوره به شمار می آید.

کاهش توجه به مراجعات دندانپزشکی

زنان باردار اغلب به دلیل نگرانی از آسیب به جنین یا مشغله های مربوط به بارداری مراجعات دندانپزشکی خود را به تعویق می اندازند. همین تعویق باعث می شود مشکلات کوچک دهان و دندان که قابل کنترل بودند به مرور زمان پیشرفت کرده و به پوسیدگی های جدی تر تبدیل شوند.

افزایش مصرف نوشیدنی های اسیدی

در دوران بارداری برخی زنان تمایل بیشتری به نوشیدنی هایی مانند آب میوه های صنعتی یا نوشابه های گازدار پیدا می کنند. این نوشیدنی ها به دلیل خاصیت اسیدی خود لایه مینای دندان را تخریب می کنند و در ترکیب با سایر عوامل شرایط پوسید گی را تشدید می سازند.

تغییر در ترکیب بزاق دهان

علاوه بر کاهش ترشح بزاق تغییر در ترکیب شیمیایی آن نیز در دوران بارداری رخ می دهد. بزاق در حالت طبیعی خاصیت بافری دارد و اسید های تولید شده در دهان را خنثی می کند اما در دوران بارداری این خاصیت تا حدی کاهش می یابد. همین تغییر کوچک می تواند نقش مهمی در افزایش خطر پوسیدگی دندان داشته باشد.

تمایل به مصرف تنقلات ترش و شور

یکی از تغییرات رایج در ذائقه زنان باردار تمایل به خوراکی های ترش یا شور است. این خوراکی ها به دلیل خاصیت اسیدی یا سایشی به مرور زمان باعث تضعیف سطح مینای دندان می شوند. وقتی این آسیب ها با سایر عوامل دوران بارداری ترکیب شوند سرعت ایجاد پوسیدگی بیشتر خواهد شد.

چگونه از پوسیدگی دندان در دوران بارداری جلوگیری کنیم؟

دوران بارداری به دلیل حساسیت های ویژه ای که برای سلامت مادر و جنین دارد نیازمند توجه بیشتری به بهداشت دهان و دندان است زیرا در این زمان کوچک ترین مشکل می تواند به سرعت شدت پیدا کند. پرسش بسیاری از خانم ها این است که چگونه از پوسیدگی دندان در دوران بارداری جلوگیری کنیم؟ برای پاسخ به این پرسش باید بدانیم که پیشگیری تنها با رعایت چند عادت ساده به دست نمی آید بلکه مجموعه ای از اقدامات متنوع و گاه غیرمستقیم است که در کنار هم می توانند سلامت دهان و دندان را در این دوران تضمین کنند. در ادامه به راهکارهای متعددی اشاره می کنیم که هر کدام  نقش مهمی در کاهش خطر پوسیدگی دندان در بارداری دارند.

برنامه ریزی منظم برای خواب کافی

کم خوابی یا بی خوابی در دوران بارداری می تواند تأثیرات منفی روی عملکرد بدن بگذارد و حتی بزاق دهان را کاهش دهد. وقتی خواب کافی وجود داشته باشد بدن توانایی بهتری برای ترمیم بافت ها و تنظیم هورمون ها دارد و این موضوع به شکل غیرمستقیم از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند.

استفاده از لیوان و نی اختصاصی

داشتن یک لیوان یا نی شخصی در دوران بارداری می تواند باعث شود تماس غیرضروری دندان ها با مواد باقی مانده از دیگران به حداقل برسد. این کار ساده احتمال انتقال باکتری های مضر به دهان را کاهش داده و سلامت دندان ها را حفظ می کند.

اجتناب از جویدن اجسام سخت

برخی زنان باردار عادت دارند ناخودآگاه اجسام سخت مثل خودکار یا یخ را بجوند. این رفتار می تواند مینای دندان را ضعیف کرده و ترک های ریز ایجاد کند که در ادامه زمینه پوسیدگی را فراهم می سازد. کنار گذاشتن این عادت یکی از راه های مهم برای پیشگیری است.

استفاده از دهان شویه های گیاهی بی ضرر

دهان شویه های گیاهی که از مواد طبیعی و ایمن تهیه می شوند می توانند در دوران بارداری نقش مکمل داشته باشند. این محلول ها محیط دهان را تمیز نگه می دارند و باکتری های مضر را کاهش می دهند بدون اینکه نگرانی برای سلامت جنین ایجاد کنند.

داشتن رژیم آب رسانی مناسب

مصرف آب به مقدار کافی در طول روز می تواند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از خشکی دهان ایفا کند. وقتی دهان مرطوب باشد شست وشوی طبیعی دندان ها بهتر صورت می گیرد و از تجمع باکتری های پوسیدگی زا جلوگیری خواهد شد.

زمان بندی درست مصرف میان وعده ها

به جای مصرف مکرر میان وعده ها در طول روز می توان آن ها را در زمان های مشخص استفاده کرد. این کار باعث می شود دندان ها در معرض طولانی مدت مواد باقی مانده قرار نگیرند و احتمال پوسیدگی کمتر شود.

جلوگیری از مصرف مداوم نوشیدنی های داغ و سرد پشت سر هم

تغییرات ناگهانی دما در دهان می تواند به مینای دندان آسیب بزند و ترک های ریز ایجاد کند. در دوران بارداری بهتر است از مصرف مداوم نوشیدنی های بسیار داغ یا بسیار سرد پشت سر هم خودداری شود تا از آسیب های احتمالی جلوگیری گردد.

استفاده از خلال های دندانی ایمن

به جای استفاده از اجسام فلزی یا چوبی نامناسب برای تمیز کردن دندان ها می توان از خلال های طراحی شده مخصوص دندان استفاده کرد. این ابزارها به گونه ای ساخته شده اند که به لثه یا مینای دندان آسیب نمی زنند و محیط دهان را سالم نگه می دارند.

استفاده از بالش مناسب هنگام خواب

بالش مناسب و وضعیت صحیح خواب می تواند از بازگشت اسید معده به دهان جلوگیری کند. بسیاری از زنان باردار به دلیل رفلاکس معده در معرض پوسیدگی هستند و انتخاب بالش استاندارد می تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

تهویه مناسب محیط خواب

وجود اکسیژن کافی در اتاق خواب به بهبود عملکرد بدن و جلوگیری از خشکی دهان کمک می کند. تهویه مناسب باعث می شود تنفس راحت تر باشد و در نتیجه احتمال تنفس دهانی که عامل خشکی و پوسیدگی است کاهش یابد.

خودداری از مصرف بیش از حد آدامس های مصنوعی

برخی زنان باردار برای کاهش حالت تهوع یا بوی بد دهان از آدامس های مصنوعی استفاده می کنند. مصرف مداوم این آدامس ها به دلیل وجود شیرین کننده های شیمیایی می تواند به مرور زمان بر مینای دندان اثر منفی بگذارد.

یادداشت روزانه وضعیت بهداشت دهان

داشتن دفترچه یا اپلیکیشن یاد داشت روزانه برای ثبت وضعیت بهداشت دهان می تواند یک روش غیرمستقیم اما مؤثر باشد. این کار به مادر کمک می کند فراموش نکند که در طول روز چه اقداماتی انجام داده و چه چیزهایی را باید رعایت کند.

استفاده از خوراکی های فیبردار برای پاکسازی طبیعی دندان ها

مواد غذایی فیبردار مانند سیب یا هویج می توانند در هنگام جویدن به صورت طبیعی سطح دندان ها را تمیز کنند. این عملکرد مکانیکی کمک می کند باقی مانده مواد غذایی روی دندان ها کمتر بماند و احتمال پوسیدگی کاهش یابد.

کنترل استرس های روزانه

استرس زیاد می تواند ترشح بزاق را کاهش دهد و محیط دهان را مستعد پوسیدگی کند. در دوران بارداری مدیریت استرس از طریق روش های آرامش بخش به طور غیرمستقیم از دندان ها نیز محافظت خواهد کرد.

خودداری از گاز گرفتن ناخن ها

برخی زنان در دوران بارداری به دلیل اضطراب یا عادت قدیمی ناخن های خود را می جوند. این رفتار علاوه بر آسیب به مینای دندان و ایجاد ترک های ریز باعث انتقال میکروب ها از زیر ناخن به دهان می شود که می تواند زمینه ساز پوسیدگی دندان ها گردد.